Chú Ba là thợ cả của An Design House. Chú năm nay ngoài 60 tuổi và là người Cai Lậy, Tiền Giang. Chú hiền từ, điềm đạm và có phần ít nói. Chẳng bao giờ thấy chú nói bậy hay chửi thề, cũng chẳng bao giờ thấy chú nóng giận hay la mắng ai. Ai nói gì, làm gì, chú cũng chỉ cười hề hề và nói chuyện rất nhẹ nhàng.
Tại xưởng mộc của An, mỗi ngày đều có vài lượt sáng chiều mấy cô bán vé số dạo ghé vào để bán cho thợ mộc. Thợ ai cũng mua mỗi ngày một tờ, riêng chú thì mỗi ngày mua… một sấp. Tiền mặt mỗi ngày của chú được chia sẵn trong hai túi quần: một túi là tiền tiêu vặt và một túi là tiền mua vé số. Không chỉ mua nhiều, chú còn tính toán chia lượt ra mua: buổi sáng cho bà này một ít, buổi chiều mua cho bà kia một ít để công bằng vì “tội người ta” – như chính lời chú nói. Đôi khi, nhiều thợ mộc chọc ghẹo chú với bà này, bà kia. Chú chỉ cười hề hề rồi nói: “Tội người ta.”
Chú Ba kể rằng chú đã làm nghề mộc từ năm 16 tuổi. Cha chú và ông nội chú đều là thợ mộc và đã truyền nghề lại cho chú. Ngày xưa, mỗi xóm mỗi làng đều có một ông thợ mộc đóng bàn ghế, tủ giường cho bà con trong xóm. Người ta hay gọi là “thợ vườn”. Ngày nay, khi xã hội phát triển, bàn ghế công nghiệp được sản xuất hàng loạt với giá rẻ, các ông thợ vườn ngày càng ít đi. Chú Ba cũng không ngoại lệ. Khi tuổi đã cao, con cái trưởng thành và theo đuổi các công việc riêng trên thành phố chứ không theo nghề mộc, chú xin vào làm tại một nhà máy gỗ công nghiệp lớn của nước ngoài đặt tại Tiền Giang.
Công việc trong nhà máy đối với những thợ vườn như chú có thể nói là khá nhàn, khi phần lớn đã có máy móc làm thay. Chú chỉ cần dùng kinh nghiệm của mình để xử lý một vài công đoạn nhỏ của sản phẩm hoặc hướng dẫn những thợ mới. Công việc, lương bổng và chính sách bảo hiểm của công ty nước ngoài này lại khá tốt.
Thế rồi, khi chú vô tình biết được team An Design House đang tìm những thợ mộc truyền thống để mở xưởng làm gỗ tự nhiên, chú đã nổi “máu nghề ba đời” và quyết định nghỉ việc ở công ty để về làm với An. Không những vậy, chú còn rủ thêm một “đệ tử” tâm huyết của mình cũng nghỉ việc để về làm cùng.
Chú thì nói: “Rủ nó về để có đứa chở tui đi làm.” Nhưng An hiểu rằng lý do không chỉ có vậy. Hơn hết, chú thấy môi trường làm việc với gỗ tự nhiên bằng các phương pháp thủ công truyền thống mới chính là nơi chú và người học trò kia đam mê.
Những ngày đầu xưởng mộc của An mới thành lập, số lượng thợ chưa nhiều, máy móc dụng cụ còn sơ sài. Chú vẫn vui vẻ làm việc mà không hề than vãn một câu. Với vai trò thợ cả – tức là người thợ quan trọng nhất trong dây chuyền sản xuất – chú phân tích từng thớ gỗ, từng kết cấu của các tấm gỗ cũ được tháo ra từ tàu thuyền để quyết định xem khúc nào nên cắt thế nào, dùng cho bộ phận nào trong các sản phẩm nội thất mà công ty đặt hàng.
Công việc của chú không chỉ là lựa gỗ, chú còn phải “ra gỗ” – tức đích thân cắt và xử lý những khối gỗ lớn bằng máy cưa thành từng khúc nhỏ trước khi ráp sản phẩm. Công việc này vốn khá bình thường đối với các thợ mộc, nhưng với sản phẩm gỗ được tái sử dụng từ thuyền cũ như của An Design House, đây lại là công việc tiềm ẩn nhiều rủi ro. Một tấm gỗ tháo ra từ tàu thuyền, sau khi được nhổ đinh cẩn thận, đôi khi bên trong vẫn còn những cây đinh thép mà từ bên ngoài không thể thấy được. Khi lưỡi cưa cắt trúng đinh, cây đinh có thể văng lên, bắn ngược vào người thợ. Chính vì vậy, công việc này cần kinh nghiệm, sự tỉ mỉ và cẩn thận. Tất cả những việc này, chỉ có chú Ba là người đảm nhiệm tốt nhất.
Những ngày đầu khi còn ít thợ, dù đã bố trí các thanh niên to khỏe để khiêng từng tấm gỗ lớn lên máy thay cho chú, nhưng chú vẫn luôn lao ra xắn tay khiêng vác phụ. Mỗi khi đơn hàng nhiều, cần làm gấp để đẩy tiến độ, chú tự chế chiếc xe đẩy gỗ riêng cho mình để kéo gỗ lên mà không cần nhờ hay sai bảo ai. Chú Ba là vậy, chú chưa từng phàn nàn ai hay tị nạnh với ai. Chú chưa bao giờ đòi hỏi bất cứ quyền lợi gì cho mình, từ công việc đến lương bổng. Ai muốn tăng lương tăng thưởng, chú không quan tâm. Mỗi ngày, chú vẫn mua vé số ủng hộ mỗi cô bán vé một sấp trị giá bằng nửa ngày công của chú.
Mỗi ngày chú Ba vẫn hướng dẫn, chỉ dạy nhiệt tình, không giấu diếm bất kỳ điều gì cho những người thợ trẻ mới vào làm. Điều đó làm cho chú có một vị trí quan trọng trong xưởng mà ai cũng nể trọng và quý mến. Chính chú là người đề xuất và hướng dẫn đội ngũ non trẻ của An Design House về ngày cúng tổ hàng tháng để cầu mong không có tai nạn lao động xảy ra. Đội ngũ của An Design House dù là những người trẻ hiện đại nên các quy trình công việc có phần máy móc theo quy chuẩn. Nhờ chú Ba mà mọi người ý thức hơn và trân trọng hơn các yếu tố văn hoá và truyền thống trong công việc của An Design House.
Chú Ba không nói, nhưng team An luôn cảm nhận rõ tình cảm chú dành cho xưởng, dành cho nghề mộc truyền thống. Và team An cũng cảm thấy hạnh phúc, tự hào hơn khi thấy chú và rất nhiều người thợ truyền thống như chú tại xưởng An tìm được môi trường công việc mà họ yêu thích – nơi họ được thỏa máu nghề truyền thống của mình – nơi mà những người như chú Ba hăng say truyền nghề, còn người thợ trẻ thì hăng say học hỏi kế thừa. Tất cả những điều đó làm cho đội ngũ non trẻ của An Design House luôn yêu quý và tự hào về công việc của mình.
Những người như chú Ba sẽ luôn là niềm cảm hứng để đội ngũ An Design House không ngừng cố gắng để An Design House không chỉ là nơi sản xuất gỗ nội thất từ tàu thuyền, mà còn là nơi gìn giữ văn hóa sông nước miền Tây, nơi gìn giữ nghề mộc truyền thống. Những ý nghĩa đó sẽ không bao giờ chỉ là những tuyên bố sáo rỗng khi mà chú Ba và nhiều người thợ khác tại xưởng vẫn vui vẻ và hăng say công việc mỗi ngày. Đó có lẽ là thành quả lớn nhất mà An Design House luôn tự hào khi nói về công việc của mình.
